MEP005 - Oorlogsgraven Fullen

Oorlogsgraven Fullen

Op de oorlogsbegraafplaats is een gedenkplek ingericht voor hen die de dood vonden in de Emslandkampen. Het waren krijgsgevangenen uit diverse landen die in deze kampen bezweken aan ziekte en ondervoeding. Op de Kriegsgräberstätte Fullen liggen 137 doden van wie de namen bekend zijn (graflijsten) en zo’n 1.500 onbekende Russische krijgsgevangenen en een onbekende Albanees. Er waren hier aanvankelijk ook 751 Italiaanse militaire geïnterneerden begraven. De meesten van hen stierven aan tuberculose. In de zomer van 1955 werden 29 overledenen overgebracht naar Italië. In april 1958 werden de stoffelijke resten van de overige Italianen herbegraven: 647 op de Italiaanse erebegraafplaats in Hamburg-Öjendorf en 48 lichamen werden overgebracht naar Italië. Er is niets overgebleven van kamp Groß Fullen. In het Emsland en de naburige Grafschaft Bentheim waren in totaal vijftien van dit soort Emslandkampen. Ze waren gebouwd door de nationaalsocialisten en deden dienst als straf- en krijgsgevangenenkamp.
Lager X Fullen werd in 1934 gebouwd als concentratiekamp maar daarna ter beschikking gesteld aan de Reichsarbeitsdienst, die de tewerkstelling regelde. Toen de Arbeidsdienst vertrokken was, kwam het kamp in handen van de Duitse justitie. Er werden duizend strafgevangenen ondergebracht in het kamp die moesten werken in de veenontginning. Bij andere nieuw opgerichte strafkampen werden de gevangen in 1938 voor een deel ingezet om te werken aan de „WestwaIl“ (de Siegfried-line), maar kamp Fullen bleef bestaan. In september 1938 verbleven er 1.200, in oktober 800 strafgevangenen. Hier zaten mensen die om politieke, racistische, sociale of religieuze redenen door de nazi’s vervolgd werden. Daar kwam een veel grotere groep gevangenen bij, namelijk mensen die waren veroordeeld voor criminele delicten.
Na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in september 1939 kwam het kamp in handen van het oppercommando van de Wehrmacht. Als filiaal van Kriegsgefangenen-Mannschaftsstammlager VI B Neu Versen werd het eerst een kamp voor Poolse en later Franse krijgsgevangenen. Na de Duitse inval in Rusland steeg het aantal krijgsgevangenen aanzienlijk. In september 1941 waren 1700 Russische soldaten geïnterneerd in Fullen. Vanaf herfst 1943 werden militaire geïnterneerden uit Italië hier ondergebracht. Het kamp fungeerde als hospitaal, overigens zonder de bijbehorende faciliteiten. Net als de strafgevangenen werden de krijgsgevangenen tot 1941 ingezet voor het ontginnen van het veen, en later steeds vaker in de landbouw en industrie. Het zware werk, de slechte hygiëne en het gebrek aan voedsel leidden tot uitputting en de uitbraak van ziekten. Met name de Russische krijgsgevangenen hadden het, onder invloed van de nationaalsocialistische rassenideologie, zwaar te verduren.
 
Bron:
Stiftung Gedenkstätte Esterwegen; Bernd Faulenbach und Andrea Kaltofen (2019): Hölle im Moor: Die Emslandlager 1933-1945, 3e oplage
Nadere informatie over de oorlogsgraven en de kampen vindt u bij Gedenkstätte Esterwegen (www.gedenkstaette-esterwegen.de).