GES016 - Emslandkamp Dalum

Emslandlager Dalum  

In het Emsland en de naburige Grafschaft Bentheim waren in totaal vijftien van dit soort kampen. Ze waren gebouwd door de nationaalsocialisten en deden dienst als straf- en krijgsgevangenenkamp.

De Duitse justitie liet kamp XII in Dalum in mei 1939 voor de komst van 1.500 strafgevangenen bouwen, om het systeem van de Emslandse strafkampen uit te breiden van zeven naar vijftien kampen en zo meer gevangenen te kunnen inzetten voor de veenontginning.
 
Na het uitbreken van de oorlog in 1939 kwam het kamp in handen van de Wehrmacht. Als filiaal van Mannschaftsstammlager VI C Bathorn werd het een kamp voor krijgsgevangenen. In de eerste fase van de oorlog was het vooral een doorgangskamp. Na de Duitse aanval op de Sovjet-Unie werden er Russische krijgsgevangenen ondergebracht. In september 1941 werden in Dalum 4.100 Russische soldaten gevangen gehouden. Zij werden eerst vooral tewerkgesteld in het veen, maar na 1941 uitsluitend bij agrarische bedrijven en de industrie. De Sovjet-gevangenen werden buitengewoon slecht behandeld, wat rechtstreeks samenhing met de nationaalsocialistische rassenideologie. Het harde werken, het gebrek aan voeding, de slechte huisvesting en de grillen van de bewakers eisten vele slachtoffers. In 1941 nam de Luftwaffe het kamp in gebruik als depot voor materieel. Pas in november 1944 werden er weer gevangenen ondergebracht. Vanaf 18 november 1944 kwamen er tussen de 1.000 en 3.000 Rotterdammers in het kamp. Alle Rotterdammers tussen 17 en 40 jaar moesten zich melden voor de Arbeitseinsatz in Duitsland. In totaal werden ca. 50.000 mannen die bij een razzia op 10 en 11 november in Rotterdam waren gearresteerd naar Duitsland gedeporteerd om als dwangarbeider te werken. Vanuit het kamp in Dalum werden ze voornamelijk ingezet voor zwaar grondwerk. Eind december werden de kampbewoners overgebracht naar lokale kampen. In januari 1945 nam de SS het kamp in Dalum in gebruik als nevenkamp van concentratiekamp Neuengamme (bij Hamburg). De geïnterneerden moesten in de winter van 1944/45 verdedigingswerken aanleggen. Wegens gebrek aan voedsel, kleding en fatsoenlijke huisvesting eiste het zware werk honderden levens. Om ze uit handen te houden van de oprukkende geallieerde troepen bracht de SS de gevangenen in maart 1945 via Cloppenburg terug naar Neuengamme.
 
  
Bron:
Stiftung Gedenkstätte Esterwegen; Bernd Faulenbach und Andrea Kaltofen (2019): Hölle im Moor: Die Emslandlager 1933-1945, 3e oplage
 
Nadere informatie over de oorlogsgraven en de kampen vindt u bij Gedenkstätte Esterwegen (www.gedenkstaette-esterwegen.de).
 
 
Overige bronnen
Gemeinde Geeste; Martin Koers (2019): Eine Dokumentation zu den historischen Spuren der Lager Groß Hesepe und Dalum sowie des Lagerfriedhofes (Kriegsgräberstätte Dalum), archief van de Gemeinde Geeste.