HAR014 - Vervoer over water

Punter „Fehndorf I“

De „Fehndorf I“ is 28 meter lang, 5,5 meter breed en heeft, volbeladen, een diepgang van ruim een meter. Het is daarmee een karakteristiek voorbeeld van een „Pünte“, in Nederland regionaal bekend als „punter“: een vlakke schuit waarvan er honderden op het Süd-Nord-Kanal en de andere kanalen in de regio te vinden waren. Punters hadden een zeil, werden gepunterd met een punterboom, of vanaf het jaagpad voortgetrokken. Ze waren een economische factor van belang – vanaf 1893 vooral voor de gebieden ter linkerzijde van de Eems. Vanaf dat jaar was het Süd-Nord-Kanal bevaarbaar, van Rütenbrock tot aan de Grafschaft Bentheim, de belangrijkste spil in het 111 kilometer omvattende kanalennetwerk, ontstaan in de periode van 1871 tot 1904. Het netwerk werd aangelegd om de venen droog te leggen, het transport te vergemakkelijken en zo de economische ontwikkeling van de veenkolonies en de ontginning op een hoger plan te brengen. Dat lukte heel goed: In 1909 werden er over water zo'n 240.000 ton aan goederen vervoerd, met name steenkool, mest en bouwmaterialen.
Daarvan profiteerde ook Fehndorf. Het dorp was in 1887 gesticht, middenin het hoogveen. In 1912 werd Fehndorf een zelfstandige gemeente, er werd een barak bij wijze van kerk gebouwd en er waren dertig punters die elke dag turf en aardappelen naar het Ruhrgebied voeren.
Een ander belangrijk handelsproduct was tot in de jaren 1950 moerasijzererts, ook wel ijzeroer genoemd. Dit werd aan de randen van het hoogveen dicht onder het maaiveld gedolven, in beekdalen. De oerbanken vormden een ondoordringbare laag en speelden zo een belangrijke rol in het ontstaan van het Bourtanger veenmoeras. Het erts werd voor verdere bewerking naar Meppen verscheept.
Turf werd doorgaans gestoken in de maanden mei en juni, zodat de turven in de zomer konden drogen. De turven werden metershoog op de punters gestapeld. Het was zaak om de turven op de plek van bestemming te krijgen voordat ’s winters de kanalen dichtvroren.