GES014 - Lijdensweg

Süd-Nord-Straße

De Süd-Nord-Straße is veel meer dan een verkeersweg van A naar B. Na de Eerste Wereldoorlog was dit een van de centrale ontsluitingsassen door het veengebied. Bij gebrek aan verharde transportroutes was turfwinning tot dan toe alleen maar aan de randen van het gigantische Bourtanger Moor mogelijk. De nieuwe weg maakte het mogelijk om grotere stukken veen langs de route te ontginnen. De systematische ontsluiting van de veengronden ging ook door na het einde van de Weimarrepubliek. Uiteindelijk werd er in de periode tot 1938 150 kilometer regionale weg aangelegd, 25 kilometer agrarische weg en bijna 500 kilometer aan sloten en afwateringskanalen. Aanvankelijk door medewerkers van de Reichsarbeitsdienst, later door dwangarbeiders. Op die manier werd 2.000 hectare grond ontwaterd. Voor de dwangarbeiders lieten de nationaalsocialisten in het Emsland en de naburige Grafschaft Bentheim in totaal vijftien „Emslandlager“ bouwen waar na 1939 steeds meer krijgsgevangenen werden opgesloten. Zes van die kampen lagen direct aan de Süd-Nord-Straße: in Wietmarschen, Dalum, Groß Hesepe, Fullen, Versen en Wesuwe. Wetenschappers gaan ervan uit dat in de oorlogsjaren nog eens 5.000 hectare aan woeste gronden onder onmenselijke omstandigheden in cultuur is gebracht.
Op luchtfoto’s uit de tijd van het Derde Rijk zijn ten oosten van de Süd-Nord-Straße de oorspronkelijke dorpen in het rivierdal van de Eems zichtbaar. Ten westen daarvan bevinden zich de nieuwe veenkolonies met boekweitvelden, die grote bressen sloegen in het veengebied dat deels als gemeenschappelijke schapenweide werd gebruikt. Tot de jaren 1940 bleven grote delen van het veen tot aan de Nederlandse grens onaangetast. Dat veranderde pas onder invloed van het Emslandplan. De infrastructurele maatregelen van het plan hebben het beeld van het landschap ingrijpend gewijzigd.
We staan nu opnieuw voor een veranderend landschap: Ten oosten van de Süd-Nord-Straße liggen als vanouds de akkers, maar ten westen van de straat wordt er gewerkt aan hoogveenherstel en  het ontstaan van vochtig schraalland.